اهمیت نظریه داروین از بعد زیست‌شناسی
تاریخ انتشار: ۱۲ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۶۸۲۰۷
ایسنا/اصفهان نظریه داروین در تاریخ کشور ما همواره نوعی دیدگاه فلسفی و الهیاتی تلقی می‌شد. در واقع، تا سال‌ها به این نظریه در ایران از جنبه علمی و زیست‌شناسانه نگاه نکردند. این طرز تفکر تا دوران پهلوی اول هم حاکم است، اما از دوران پهلوی دوم، به تدریج در مراکز آموزشی، از جمله مدارس، به جنبه‌های زیست‌شناختی نظریه داروین نگاه می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کتابی با محوریت تاریخ علم، موسوم به «داروین در عهد قاجار؛ سه رساله قاجاری پسا مشروطه»، به‌تازگی از سوی نشر کرگدن و به‌کوشش محمد معصومی، در ۲۰۱ صفحه منتشر شده است. محمد معصومی، صاحب این اثر، در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: ما از دوره ناصرالدین‌شاه قاجار و از طریق مطبوعات یا رساله‌هایی مانند «حقیقت مذهب نیچری و بیان حال نیچریان» یا همان «نیچریه» با نظریه تکامل آشنا شدیم. این کتاب به قلم سید جمال‌الدین اسدآبادی به زبان فارسی در حیدرآباد دکن هندوستان نوشته شده بود. در واقع، نخبگان ما دست‌کم از دوره ناصری نام داروین را می‌شناختند.
این پژوهشگر ادامه داد: کتاب «داروین در عهد قاجار؛ سه رسالۀ قاجاری پسا مشروطه» در حوزۀ تاریخ علم و خصوصاً تاریخ نظریۀ تکامل در ایران قرار می‌گیرد. این کتاب دربردارندۀ سه رساله است که همگی مربوط به اواخر دوران قاجاریه می‌شوند. به‌طور مشخص‌تر باید بگویم که هر سه آن‌ها پس از صدور فرمان مشروطیت (۱۴ مرداد ۱۲۸۵ شمسی) نوشته شدند. «داروین در عهد قاجار» در نوع خودش سابقه‌ای در زبان فارسی ندارد و یک سند دست‌اول به حساب می‌آید.
او با نظر به دگرگونی‌های علمی در دوران پس از مشروطه، افزود: نوشته‌شدن آن سه رساله در اواخر مشروطه، متاثر از گسترش فعالیت‌های فرهنگی و علمی و معارفی گوناگون و تاسیس مدارس جدید در دوران پس از مشروطیت بود. البته از روزگار ناصری با علم جدید آشنا شده بودیم، اما مدارس به سبک نوین از دوران مظفری بنا می‌شوند. همچنین، انجمن‌های علمی نیز در همین روزگار پس از صدور فرمان مشروطه پدید می‌آیند.
مؤلف کتاب «داروین در عهد قاجار» اظهار کرد: از مسیر همین مدارس نو و انجمن‌ها بود که ما ایرانیان با نظریه‌های مختلفی در علم، مانند نظریه داروین، آشنایی یافتیم. این نظریه‌های علمی در محیط فکری جامعه بازتاب‌ها و انعکاس‌های مختلفی داشت. عمده این آشنایی ما نیز با واسطۀ همسایگان ایران رخ می‌داد؛ برای مثال از شمال، ترکان عثمانی و از طرف غرب، عرب‌ها بودند که برای ما رهاوردهای علمی داشتند.
این تاریخ‌نگار سپس دربارۀ سه رساله مدنظر خود تشریح کرد: بین رساله‌هایی که روی آن‌ها کار کرده‌ام حدود ۱۰ تا ۲۰ سال فاصلۀ زمانی وجود دارد. قدیمی‌ترین آن‌ها، یعنی «مرآت العقل» اثر محمدعلی سنقری حائری است که در سال ۱۳۳۰ هجری قمری تدوین شده است. دومین آن «تنقید مقالۀ دارونیست‌ها» نام دارد که کاری از سید اسداللّه خرقانی یا خارقانی محسوب می‌شود. زمان تدوین آخرین آن‌ها به کمی قبل از پهلوی، یعنی ۱۳۴۲هجری قمری مطابق با ۱۳۰۲ شمسی، برمی‌گردد. عنوان آن «داروین و حکمای مشرق‌زمین یا سردارنامه» است و صاحب اثرش نیز میرزا عنایت‌اللّه دستغیب شیرازی نام دارد.
ایرانیان و نظریۀ تکامل داروین
این پژوهشگر تأکید کرد: رساله‌هایی که من تصحیح کردم، دو مورد از آن‌ها در عصر قاجاریه به شکل چاپ‌سنگی منتشر شده و یکی نیز خطی بود. این سه رساله در اصل سه گونه مواجه با نظریۀ داروین را بازتاب می‌دهند. علامه محمدعلی سنقری حائری که گرایش‌هایی سنتی و شیعی داشت، در «مرآت العقل» کوشیده است با نظریۀ تکامل مواجهه فلسفی داشته باشد. او این نظریه را به مثابه یک فلسفۀ مادی‌گرا تلقی کرده است. نویسندۀ این رساله علی‌رغم برخی همکاری‌های سیاسی با مردم کرمانشاه، چندان اهل سیاست نبود.
وی خاطرنشان کرد: در دومین رساله، یعنی «تنقید مقالۀ دارونیست‌ها»، سید اسدالله خرقانی با نظریۀ داروین مواجه نقضی و ردی دارد. در واقع، ضمن نظر به دیدگاه داروین تلاش کرده است تا با ادله‌ای ثابت کند که صرفاً در مقام یک مسلمان مخالف این نظریه نیست و حتی در خارج از کشور افرادی با این دانشمند انگلیسی مخالفت دارند. بااین‌حال، خرقانی یکی از روحانیون نوگرا و مشروطه‌خواه به شمار می‌رفت که به دنیای علوم سیاسی نیز وارد شد.
معصومی که یک دهه است تحقیقات خود را با تمرکز بر تاریخ نظریۀ داروین در ایران دنبال می‌کند، گفت: «داروین و حکمای مشرق‌زمین یا سردارنامه» که سومین رساله است، به‌کوشش میرزا عنایت‌الله دستغیب شیرازی پدید آمده است. دستغیب شیرازی زبان خارجه می‌دانست، روزنامه‌نگاری متجدد بود و مشاغل دیوانی هم در وزارت معارف وقت به عهده داشت.
وی دربارۀ دیدگاه دستغیب به داورین گفت: صاحب «سردارنامه» کوشیده است بگوید، داروین حرف جدیدی بیان نکرده و پیش از او کسانی در جهان اسلام، مانند مولوی بلخی، حاج ملاهادی سبزواری و ملاصدرا در آثارشان این دیدگاه را مطرح کرده‌اند. بنابراین، در کتاب مورد بحث، سه رساله و سه مواجهه ایرانیان با نظریۀ داروین نشان داده شده است.
این پژوهنده دربارۀ نگاه کلی و غالبی که در کشورمان راجع به نظریۀ داروین وجود دارد، صحبت‌هایش را چنین ادامه داد: نظریۀ داروین در تاریخ کشور ما همواره نوعی دیدگاه فلسفی و الهیاتی تلقی می‌شد. در واقع، تا سال‌ها به این نظریه در ایران از جنبۀ علمی و زیست‌شناسانه نگاه نکردند. این طرز تفکر تا دوران پهلوی اول هم حاکم است. اما از دوران پهلوی دوم، به‌تدریج در مراکز آموزشی، از جمله مدارس، به جنبه‌های زیست‌شناختی نظریۀ داروین نگاه می‌شود.
او درباره بخش‌بندی کتاب یادآور شد: بخش‌های اصلی کتاب، همان سه رساله هستند. در کنار آن‌ها، کتاب مقدمه‌ای تحقیقی و پژوهشی هم دارد. در مقدمه کوشیده‌ام روند مواجهات اندیشمندان مسلمانی را نیز که بیرون از خاک ایران هستند، در برابر نظریۀ داروین بررسی کنم. از بین آن‌ها می‌توان به شبه‌قاره و عثمانی و سرزمین‌های عربی اشاره کرد. در خاورمیانه، چه مسلمانان و چه مسیحیان، این نظریه را مادی‌گرا می‌دانستند.
این محقق تاریخ علم دربارۀ اهداف خود از تدوین این اثر توضیح داد: وقتی در تاریخ علم قصد پژوهش داریم، باید به سراغ اسناد تاریخی مربوط به علم مدنظرمان برویم. بدون دسترسی به اسناد درست و دقیق، نمی‌توانیم ارزیابی موجه و مستندی درباره مواجهه با اندیشه‌های جدید داشته باشیم. در کتاب کنونی کوشیده‌ام، اصل چند سند را در اختیار پژوهشگران تاریخ علم قرار دهم. دقت در خواندن بخش‌های دشوار یکی از موارد مورد اعتنا در تدوین این کتاب بود. همچنین سعی کردم تا واژه‌های نامأنوس را در این رساله‌ها توضیح دهم. به افتادگی‌ها نیز نگاه دقیق‌تری کردم. به‌طورکلی، در تصحیح و ویرایش قسمت‌های مختلف آن نظر داشتم. پی‌نوشت‌های لازم و ضروری را نیز به این رساله‌ها اضافه کردم. قصد داشتم مسیر خواندن این متون که به‌لحاظ زبانی به دوران گذشته برمی‌گردد، برای محققان امروز تاریخ علم آسان‌تر شود.
معصومی در خاتمه به مخاطبان اصلی این کتاب نیز اشاره و اظهار کرد: دوستداران تاریخ علم مخاطبان اصلی این کتاب هستند. دانشجویان و پژوهشگران حوزۀ تاریخ و مخصوصاً تاریخ علم می‌توانند از این کتاب بهره ببرند. برای مطالعات تاریخ اجتماعی، فرهنگی و سیاسی علم نیز منبعی درخور توجه به حساب می‌آید. برای نمونه، می‌توان از طریق آن تأمل کرد که سیاست چه تاثیراتی بر علم و دانش می‌گذارد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی علمی و آموزشی استانی علمی دانشگاهی علمي استانی فرهنگی و هنری انتخابات ۱۴۰۲ برای وطن استانی سیاسی انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان نظریه داروین نظریۀ داروین دوران پهلوی تاریخ علم سه رساله رساله ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۶۸۲۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حکمت عفاف و حجاب در ادیان آسمانی
مسئله عفاف و حجاب مورد تأکید کتب آسمانی و آموزه‌های انبیای الهی است. نمونه‌های متعددی از مسأله حجاب در کتب مقدس مسیحیان و یهودیان ذکر شده است. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حجاب معادل تحفّظ نسبت به مواجهه‌ی غیر اصولی با افراد غریبه و یا دوری از نگاه آنهاست. این مسئله ریشه در فطرت و ذات پاک انسان‌ها دارد. در واقع انسان هر اندازه به سمت تقویت ایمان به خدا حرکت و از خطاها وگناهان دوری کند، به همان میزان بر عفت و حیای او اثر مثبت می‌گذارد و فرد مؤمن به صورت خودکار علاقه دارد در دید نامحرمان نباشد، اما همین که از خدا فاصله گرفت، به مرور زمان تقیدات خود را کنار می‌گذارد و این امر سبب می‌شود به تدریج از ارزش‌هایی مثل حیا و حجاب فاصله بگیرد.
از این روست که مسئله عفاف و حجاب مورد تأکید کتب آسمانی و آموزه‌های انبیای الهی است. نمونه‌های متعددی از مسأله حجاب در کتب مقدس مسیحیان و یهودیان ذکر شده است. در رساله پطرس آمده است «همچنین ای زنان، شوهران خود را اطاعت نکنید تا اگر بعضی نیز مطیع کلام نشوند، سیرت زنان ایشان را بدون کلام دریابد * چون که سیرت طاهر و خدا ترس شما را ببینند * و شما را زینت ظاهری نباشد، از بافتن موی و متحلّی شدن به طلا و پوشیدن لباس * بلکه انسانیت باطنی، قلبی در لباس غیر فاسدِ روح حلیم و آرام که نزد خدا گرانبهاست* زیرا بدین گونه، زنان مقدسه در سابق نیز که متوکّل به خدا بودند، خویشتن را زینت و شوهران خود را اطاعت می‌کردند * مانند ساره که ابراهیم را مطیع بود و او را آقا می‌خواند و شما دختران او شده‌اید. (انجیل، رساله پطرس رسول، باب سوم، فقره (1-6) همچنین در رساله پولس چنین آمده است «و همچنین زنان، خویشتن را بیارایند به لباس مزین به حیا و پرهیز، نه به زلفها و طلا و مرواید و رخت گرانبها، بلکه چنانکه زنانی را می‌شاید که دعوی دینداری کنند به اعمال صالحه. (رساله پولس به تیمونائوس، باب دوم، فقره 9 و10)
میزگرد| درباره حجاب طوری برخورد نکنیم جوان‌مان دین‌گریز شود / خصلتی که اجر شهید را داردنزدیک به این نوع دعوت نسبت به عفاف و حیا را در قرآن با تعابیر دیگری می‌یابیم. خداوند در آیه31 سوره نور خطاب به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرماید «وَ قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ وَلا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الإرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛ یعنی «و به زنان با ایمان بگو: چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند، و شرمگاه خود را حفظ کنند، و زینت خود را مگر مقداری که پیداست [در برابر کسی] آشکار نکنند، و ] برای پوشاندن گردن و سینه [مقنعه‌های خود را به روی گریبان هایشان بیندازند و زینت خود را آشکار نکنند مگر برای شوهرانشان، یا پدرانشان، یا پدران شوهرانشان، یا پسرانشان، یا پسران شوهرانشان، یا برادرانشان، یا پسران برادرانشان، یا پسران خواهرانشان، یا زنان [هم کیش خود] شان، یا بردگان زر خریدشان، یا خدمتکارانشان از مردانی که ساده لوح و کم عقل اند و نیاز شهوانی حس نمی‌کنند، یا کودکانی که [به سنّ تمیز دادن خوب و بد نسبت به امیال جنسی] نرسیده‌اند و زنان نباید پاهایشان را [هنگام راه رفتن آن گونه] به زمین بزنند تا آنچه از زینت‌هایشان پنهان می‌دارند [به وسیله نامحرمان] شناخته شود. و [شما] ای مؤمنان، همگی به سوی خدا بازگردید، امید که رستگار شوید.»
کارنامه 40 ساله عفاف و حجاب (1)| یوسف نبی چرا گرفتار گناه نشد؟ / برای اصلاح عفاف و حجاب مردم را تکریم کنیمدر این آیه چند دعوت از سوی خداوند انجام شده است: فروبستن چشم، حفظ عفت، پنهان کردن زینت، دسته‌جات محارم و توبه؛ رعایت تمام این مسائل شرعی سبب می‌شود انسان به فلاح و رستگاری برسد. این مسئله یکی از حکمت‌های حفظ عفاف و حجاب است؛ یعنی انسان مؤمنی که قصد دارد به رستگاری برسد، این رستگاری در رعایت عفاف و حجاب اوست و در واقع حجاب، مسیر رسیدن به رستگاری را برای انسان مؤمن هموار می‌کند و او را به درجات عالی در دنیا و آخرت می‌رساند. این امر همان حکمتی نهفته در سایر کتب آسمانی در راستای دعوت به رعایت عفاف و حجاب است.
در اوج بانوانی که در پرتو این خصلت مسیر رستگاری را در دنیا و آخرت پیمودند، حضرت مریم و حضرت زهرا سلام‌الله علیهما و برخی از بانوان شاخص تاریخ بودند. بنابراین با مرور سیره آن بزرگواران می‌توان تبیین بهترین از خصلت عفاف داشت. هرچند مسیحیت در سده‌های گذشته مسیر انحراف را پیمود و با پیروی از مدرنیته حجاب از نماد مریم مقدس (س) برداشت تا مقدمات افول خود را رقم بزند.
انتهای‌پیام/
مسمومیت ۲۹ پزشک با مشروبات الکلی تقلبی در شیراز